یادداشتی از ناصر طاهری ریاست دانشکده فنی و حرفه ای شهیدرجایی قوچان

نسل بشر در قرن بیست و یکم با چالش های پیچیده و درهم تنیده ای (از تغییرات اقلیمی و آب و هوایی گرفته تا امنیت سایبری) مواجه خواهد بود که هر یک می تواند تهدید کننده زندگی نوع بشر در کره خاکی محسوب شود. با فرارسیدن موج هفتم فناوری اطلاعات (IT) و ظهور ابرشرکت‌های حوزه فناوری نظیر گوگل، آمازون، اپل، تسلا و ... و به موازات آن پیشرفت های صورت گرفته در عرصه بیوتکنولوژی (BT)، شاهد گسترش بیش از پیش مفاهیم ارزشمند و کاربردی چون هوش مصنوعی، بلاک‌چین، مهندسی ژنتیک، انرژی های نو و تجدیدپذیر و ... هستیم و به نظر می رسد جنبش های شکل گرفته در عرصه‌های فوق می توانند به عنوان موثرترین عوامل در ارتقا (و تغییر) سطح زندگی بشر و فائق آمدن بر چالش های پیچیده جهانی در نظر گرفته شوند. در قرن بیست و یکم مهندسین علوم فنی در کنار متخصصین حوزه بیوتکنولوژی (که مسلط بر مفاهیم فنی و مهارت محور مربوطه هستند) بیش از نظریه پردازان سیاسی-اجتماعی بر شکلگیری شیوه جدید زندگی بشر موثر خواهند بود. نمونه شاخص و تایید کننده گزاره اخیر، اینترنت ( ابداع شده توسط مهندسین و نه سیاستمدارن) و نفوذ قارچ گونه آن در زندگی کلیه افراد جامعه است که در حال حاضر حذف آن غیر قابل تصور محسوب می شود!

باید اشاره نمود که راه حل های احتمالی برای چالش های جهان شمول مورد اشاره ، مستلزم بکارگیری تفکر بین رشته‌ای، خلاقیت، نبوغ، همکاری عالی و ارتقا مهارت های ارتباطی در کنار مهارت های فنی و حرفه‌ای در عرصه های مختلف علوم مهندسی است.  یادگیری بین رشته‌‍ای و مهارت محور می تواند فرصت های مناسبی را برای حل تعاملی مسائل جوامع بشری در اختیار قرار دهد و لذا دانشگاه ها (بویژه با بکارگیری توان بالقوه موجود در حوزه های علمیه در مختصات کشور خودمان) به عنوان مهمترین ارائه دهنده آموزش های عالی (و مهارت محور) می توانند در تربیت نیروهای متخصص ، متعهد، ماهر و کارآمد قرن بیست و یکم نقش مهمی ایفا کنند. بویژه اینکه رشد خیره کننده فناوری اطلاعات ( به عنوان یک نوآور اخلالگر با تاثیرات مثبت و منفی) در دهه اخیر نیز تسهیل کننده ارائه آموزش های مجازی و دیجیتالی بوده و چشم انداز این امر جهانی شدن آموزش های فنی و حرفه ای مهارت محور، جریان دانشجویی و اعضای هیات های علمی مربوطه خواهد بود. در این راستا شعار قدیمی خوب، سریع و ارزان در حوزه های آموزشی مهارت محور با سه گانه کیفیت، در دسترس بودن و مقرون به صرفه بودن جایگزین خواهد شد و شاهد شکلگیری آموزش های عالی فنی و حرفه‌ای با اصول مذکور در مقیاس جهانی خواهیم بود.

در کشور ما دانشگاه فنی و حرفه‌ای به عنوان دانشگاه نسل سوم تنها متولی ارائه آموزش های عالی مهارت محور محسوب می شود. اگرچه این دانشگاه نوپا محسوب می شود (تاسیس شده در سال 1390) با این حال توانسته است با درک مقتضیات و چالش های قرن بیست و یکم گام مهمی را در ارائه آموزش های فنی و حرفه‌ای متناسب با نیاز جامعه (و بازار کار) بردارد. آموزش های ارائه شده در این دانشگاه به گونه ای است که دانشجو  دانش، مهارت، درک و نگرش اساسی مورد نیاز برای حرفه (انتخابی) خود را بدست می‌آورد. در واقع دانشجوی دانشگاه فنی و حرفه‌ای به دانش، ایده، اصول، نگرش و ویژگی هایی مجهز خواهد شد که وی را قادر می سازد تا فرصت های شغلی روز را کشف نموده و با برنامه ریزی صحیح، از فرصت های موجود در بازار کار بهره برداری بهینه کند. در این دانشگاه تعریف رشته های جدید (که در اغلب آنها عناوین درسی پیشنهادی دربردارنده مباحث کارگاهی و آزمایشگاهی هستند) و مبتنی بر نیازهای جامعه، در دستور کار قرار گرفته و با تجدید نظر صورت گرفته در عناوین و سرفصل دروس بسیاری از رشته های موجود، حرکت به سوی کسب مهارت‌های کاربردی در رشته‌های مختلف فنی و مهندسی (توسط فراگیران این دانشگاه) آغاز گردیده است. بدین ترتیب آموزش های ارائه شده در دانشگاه فنی و حرفه ای نه تنها در توسعه فردی و سازمانی بلکه در رشد اقتصادی کشور و توسعه منابع انسانی نیز می تواند نقش حیاتی داشته باشد. امید می‌رود با توجه بیش از پیش مسئولین (کشوری) به دانشگاه فنی و حرفه‌ای بویژه در بحث تخصیص اعتبارات مالی مورد نیاز جهت ارتقا کارگاه ها و آزمایشگاه‌ها، جذب اعضای هیات علمی و ...  شاهد گسترش آموزش های عالی مهارت محور متناسب با مقتضیات روز جامعه باشیم.