" هزینه های فرهنگی بخش سوم"

برپایه آنچه گفته شد در این بخش بنا داریم به معرفی فعالیتهای هزینه بر و بی هزینه و انگیزه و اراده محور فرهنگی بپردازیم .

الف ) فعالیت های فرهنگی هزینه بر : در حوزه فعالیت های فرهنگی ، بخشی از کارها و فعالیتها نیازمند بودجه است و در عمل   بدون پیش بینی بودجه ، فعالیتی انجام نخواهد شد . این گونه فعالیتها عبارتند از :

1-     همایشها

2-      جشنواره ها

3-     اردوها

4-     مسابقات

5-     نشست ها

6-     نمایشگاه ها

7-     آموزش های فرهنگی

8-     پژوهش های فرهنگی

9-     مشاوره

10-تبلیغات

11-محصولات فرهنگی

12-نشریات دانشجویی

13-انجمن علمی

14-تشکلهای اسلامی ، سیاسی

15-کانون های فرهنگی

16-ساخت اماکن فرهنگی : مسجد ، نمازخانه ، خانه فرهنگ ، مقبرۀ شهدای گمنام

17-سخنرانی ها

18-هیات مذهبی

19-ازدواج دانشجویی

20-بازدید های فرهنگی

 

فعالیت های یاد شده که تقریبا بخش عمده ای از فعالیت های فرهنگی هزینه بر را شامل می شود ، اگرقرار باشد در مجموعه ای به مرحله اجرا در آیند ، باید بودجه ای برای آنها یپش بینی شود . به طور کلی مجموعه این هزینه ها مربوط به موارد زیر می باشد :

1-     اجاره سالن ، اقامتگاه ، خوابگاه

2-     خورد و خوراک و پذیرایی

3-     پرداخت هدیه ، جایزه و حق الزحمه ( کارانه ) ، پژوهانه ( حق التحقیق ) ، آموزانه (حق التدریس )

4-     ساخت و زا

5-     چاپ و نشر و تولید

6-     هزینه های تبلیغاتی

هریک از فعالیت های یاد شده مبتنی بر یک یا تعدادی از اهداف عمدۀ فرهنگی است که عبارتند از:

1-     نهادینه سیاسی ارزشها و باورهای قرآنی ، اسلامی وتوسعۀ  معنا گرایی

2-     ایجاد روحیه نشاط ، سرزندگی و شادمانی به عنوان یکی از عوامل مهم حرکت علمی

3-     بالابردن سطح روحیه ملی ، پیوند ها و انسجام اجتماعی

4-     بروز خلاقیت ها و توانایی های بالقوه

5-     زمینه سازی برای ورود افراد به عرصه های متنوع ادبی ، هنری با هدف برخورداری از آرامش و طمأنینه روحی

6-     بالا بردن قدرت بیان ، نویسندگی و استدلال

7-     تقویت روحیه همگرایی و جمع پذیری

8-     افزایش سطح خود باوری و خود اتکایی

9-     آشناسازی مخاطبان با عوارض و عواقب رفتارهای پر خطر و آسیب ساز

10-حفظ آثار مفاخر دینی ، فرهنگی ، ادبی و هنری

11-تحلیل و بررسی مسائل و چالش های مهم فرهنگی

12-توسعه و گسترش بناهاو نمادهای اسلامی و ملی

13-ایجاد تکیه گاه ها و پشتوانه های مشورتی و فکری برای جوانان

14-زمینه سازی برای ارتقاء مخاطبان از مرحله علم الیقین به عین الیقین و سپس حق الیقین

این اهداف و سایر هدفهای ناگفته و بازمانده تنها زمینه و پشتوانه فعالیتهای هزینه بر فرهنگی نیست ؛ بلکه در فعالیتهای بی هزینه هم همین اهداف مدنظر سیاست گذاران و برنامه ریزان فرهنگی است .

نکته دیگر اینکه در عرف و فضای حاکم بر فرهنگ کشور،آنچه مبنای عملکرد مجموعه ها می شود ، همین فعالیت های هزینه بر است و هر جا که اعتبار و بودجه ای برای فعالیتهای فرهنگی وجود ندارد و این فعالیتها به مرحله اجرا نمی رسد ، عملاً برداشت این است که هیچ گونه فعالیت  فرهنگی در حال انجام نیست و حوزه فرهنگی تعطیل است. این برداشت به نظر می رسد برداشت غلط و ناصوابی است . برپایه مجموعه اهداف فرهنگی درآن مجموعه ، می توان با پررنگ کردن فعالیت های بی هزینه فرهنگی ، کارهای اثرگذاری را انجام داد . پیشتر گفتیم که پشتوانه فعالیتهای فرهنگی بی هزینه برخورداری از یک باور درست و داشتن انگیزه برای تحقق آن باور است

با توجه به اهمیت این بحث ، لازم است مصداقهایی از فعالیتهای بی هزینه فرهنگی را در این بخش یادآور شویم :

1-     اساتید دانشگاه ها در قبال تدریس و حضور علمی خود در دانشگاه ها ، حقوق دریافت می کنند . برخی استادان بدون اعتنا به مسائل رفتاری و اخلاقی دانشجویان ، تنها وظیفه خود را بیان نکات درسی و رعایت سرفصل های دروس می دانند . در کنار این نوع استادان ، اساتید ی را سراغ داریم که اصل را بر اصلاح باورها و رفتارهای ناصواب دانشجویان خود می گذارند و هر درسی را در دانشگاه ، زمینه ای برای رشد و تقویت اعتقادات و کمالات انسانی دانشجویان قلمداد می کنند . مهم نیست که درس آنها فیزیک ، شیمی ، ریاضی ، مکانیک یا الهیات و یا ادبیات باشد . آنها در هر فرصتی بین سرفصل های درسی خود و باورهاو اعتقادات و رفتارهاو نگرش های دانشجویان پلی برقرار کرده و در این زمینه بهره برداری لازم را انجام می دهند . استادی که این رسالت فرهنگی خود را به ظهور و بروز می رساند ، بابت کارش ، نه مزدی به او می دهند و نه او مزدی طلب می کند . این تنها به یک انگیزه درونی و باور مستحکمی وابسته است که او را در این مسیر رهنمون گشته وراهبری می نمایند . این نکته را نیز خوب است یادآور شویم که بخش عمده ای از وقت دانشجویان و جوانان ما در اختیار اساتید و معلمان است و چنانچه آنان بتوانند با برخورداری از این روحیه ، در مسیر تقویت بنیان های فکری و ساختارهای رفتاری دانشجویان و دانش آموزان خود تلاش نمایند ، بزرگترین کار فرهنگی را در مجموعه خود به نمایش گذاشته اند . این انگیزه و اراده متاسفانه امروزه به دلایل گوناگون در بین اساتید و معلمان ما کاهش یافته و از قضا مهمترین صدمه ها و ضربه های فرهنگی هم از این ناحیه بر پیکرۀ جامعه جوان ما وارد می شود .

2-     برای ساخت هر بنایی بودجه و هزینه هایی مشخصی وجود دارد .تجربه نشان داده که اگر برای ساخت بنایی بودجه یکسانی را در اختیار دو مدیر بادو سلیقه متفاوت یکی ، دارای سلیقه خوب و بهره مند از روحیه نشاط و شادابی و نظم و انظباط و دیگری ، دارای سلیقه بد و از منظر اخلاقی ورفتاری گرفته و بی نظم و انظباط قرار دهیم ، در پایان کاربا دوبنای متفاوت روبه رو خواهیم شد .

یکی بنای زیبا ، شأن آفرین و آرام بخش و دیگری بنایی بسیار دلگیر و خسته کننده و نامطلوب باید باورداشته باشیم که ویژگی های فنی و معماری فضا ها و محیط های علمی و آموزشی نقش تعیین کننده ای در پیشبرد مسائل فرهنگی برعهده دارد .وقتی دانشجو در محیطی درس بخواند که از حداقل های یک مرکز آموزشی برخوردار نیست ، به هم ریختگی وجود دارد ، نظم و انظباط محیطی حاکم نیست ، مدیر یا استاد آن مجموعه ، هر حرفی در زمینه فرهنگ و بایدها و نبایدهای رفتاری و کرداری به زبان آورد ، هرگز تاثیر نداشته و از قضا نتیجه منفی در پی دارد . مانند پدری که ازتامین کمترین و ساده ترین نیازها و درخواستهای خانواده و فرزندانش ناتوان است و به همین دلیل کسی برای حرف و اظهار نظر و عقیده اوکمترین اعتنایی قائل نمی شود . ظواهر برای جوانان بسیار اهمیت دارد . به ظواهر و زیبایی های مراکز علمی و آموزشی و نظم و انظباط حاکم برآنها باید اهمیت دهیم .همین ها هستند که مهمترین بسترها را برای کار فرهنگی فراهم می کند . در بسیاری موارد برای ایجاد ظواهر و زیباییهای محیطی نیازمند پرداخت  هزینه خاصی نیستیم .

3-  مراکز علمی و آموزشی و سایر مجموعه ها ، در ازای کاری که کارکنان و مدیران انجام می دهند به آنها حقوق پرداخت می کنند . وقتی وارد دانشگاهی می شوید ، از رفتارآن نگهبان دم در ، برخورد کارکنان و مدیران در رده های مختلف می توان متوجه شد که آیا در این مجموعه ، فرهنگ و نظام فرهنگی حاکمیت دارد یا نه ! بسیاری از مدیران ما به نوع رفتار کارکنان و مدیران زیر مجموعه خود اهمیتی نمی دهند و هرگاه دانشجویی درباره کارمند یا مدیری ، اعتراضی را مطرح می کند، ندانسته و نسنجیده حق را به کارمند خود می دهند و این را به غلط یکی از پشتوانه های مهم کاری خود درآن مجموعه به حساب می آورند . گاهی هم این عمل به واسطه ترس و یااز روی نقطه ضعف اوست که نمی تواند درست قضاوت کند و باخطاکار قاطع برخورد نماید .

4-     ایجاد یک نظام رفتاری سالم و محبت آمیز فرهنگی در محیط های علمی و دانشگاهی هیچ هزینه ای در پی ندارد ، تنها انگیزه و اراده و توانایی در عمل می خواهد . اگر در یک مجموعه هزار همایش و اردو و جشنواره و نمایشگاه و نشست و ... برگزار شده باشد ، ولی در درون آن مجموعه روابط سالمی در بین مدیران ، کارکنان و دانشجویان مشاهده نشود ، هیچ تصویرمثبتی از فرهنگ حاکم برآن مجموعه را نمی توان به ذهن آورد . این موارد و ده ها نمونه دیگر مواردی از کارهای بسیار مهم و اثر گذار فرهنگی هستند که هزینه ریالی خاصی ندارند . مدیران و استادان دانشگاه ها در تجلی این ارزشهای فرهنگی نقش ویژه ای برعهده دارند .

نویسنده : علیرضا صالحی

مشاور فرهنگی دانشگاه فنی و حرفه ای

 

  

از صاحب نظرانی که در حوزه " سخن هفته " نظری دارند دعوت می شود تا به

( اینجا ) مراجعه فرمایند .