" جلوه گری "
نویسنده : دکتر علیرضا صالحی
هرکه داد او حسن خود را در مزاد صد قضای بد سوی او رو نهاد
چشم ها و خشم و رشک ها بر سرش ریزد چو آب از مشک ها
دشمنان او را زغیرت می درند دوستان هم روزگارش می برند
آنکه غافل بود از کشت و بهار او چه داند قیمت این روزگار
(مثنوی، دفتر اول، 1845-1848)
تذکر معنوی: در پی برجسته نمودن و آشکار کردن محاسن خود نباشید و بدانید هر قدمی که در این راه می گذارید صد قضای بد به شما روی می آورد و با این کار آتش جهنم و رشک و چشم زخم دیگران را به سوی خود می کشانید.
تحلیل: یکی از صفات بد انسانی میل به برجسته نمودن و آشکار کردن محاسن و مزیتهای خود است. ریشة این تمایل برمی گردد به وجود حس تفاخر در آدمی. تفاخر یکی از جلوه های حیات دنیا است. واعلمواانما الحیوة الدنیا لعب و لهو و زینة و تفاخربینکم و تکاثر فی الاموال و الاولاد(حدید،آیه20) «همانا حیات دنیا چیزی نیست مگر لعب و لهو و زینت و تفاخر زیاد کردن مال و فرزندان».
صفتی مذموم که با تکبّر پیوندی عمیق دارد. در حقیقت ریشة اصلی تفاخر را می توان در تکبّر جستجو کرد زیرا یکی از انگیزه های مهم فخر فروشی ،بالاتر نشان دادن خود از دیگران است و این یعنی همان تکبّر. در ادبیات فارسی طاووس نماد خودآرایی و خودنمایی است و این خودآرایی و خودنمایی همواره دشمن جان اوست.
دشمن طاووس آمد پر او ای بسی شه را بکشته فرّ او
(مثنوی، دفتر اول، 209)
پس هر کس که زیبایی خود را به نمایش درآورد با حوادث ناخوشایند رو به رو خواهد شد .او با این کار همه چشمها را متوجه خود می کند و صد قضای بد بر سرش می ریزد و دشمنان مزاحم او می شوند و دوستان هم عمرش را تلف می کنند و خیل رشک ها و حسدها به سوی او سرازیر می شود.